Biến đổi khí hậu đang là một vấn đề toàn cầu cấp bách, đe dọa cuộc sống của con người và các sinh vật khác trên Trái đất. Theo báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), nếu không có những hành động quyết liệt, nhiệt độ trung bình toàn cầu có thể tăng lên 1,5 độ C vào năm 2030 và 3 độ C vào năm 2050. Điều này sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:
- Nước biển dâng cao, đe dọa các khu vực ven biển
- Nhiệt độ cực đoan gia tăng, gây ra các đợt nắng nóng, hạn hán, lũ lụt
- Các hiện tượng thời tiết cực đoan khác, chẳng hạn như bão, lốc xoáy, cháy rừng
- Sự đa dạng sinh học suy giảm
Để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, cần giảm thiểu lượng khí thải nhà kính, đặc biệt là khí CO2. Một trong những giải pháp được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng là thị trường tín chỉ carbon.
Tín chỉ carbon là gì?
Tín chỉ carbon là một đơn vị đo lường lượng khí CO2 hoặc các khí nhà kính khác được giảm thiểu/loại bỏ khỏi khí quyển. Một tín chỉ carbon tương đương với 1 tấn CO2.
Một công ty sẽ thải ra một lượng CO2 nhất định. Khi vượt quá mức quy định thì họ phải mua thêm tín chỉ carbon, ngược lại công ty phát sinh lượng phát thải thấp hơn mức cho phép thì công ty đó có thể bán tín chỉ carbon chưa sử dụng cho một công ty hoặc một doanh nghiệp nào đó có phát thải vượt quá mức cho phép. Số lượng tín chỉ carbon được cấp mỗi năm thường dựa trên mục tiêu phát thải, thường được giới hạn theo chương trình giao dịch giới hạn. Giới hạn đó giảm dần theo thời gian, khiến các doanh nghiệp ngày càng khó duy trì giới hạn đó. Do đó, các công ty được khuyến khích giảm lượng khí thải mà hoạt động kinh doanh của họ tạo ra để duy trì ở mức giới hạn.
Chương trình giao dịch phát thải sẽ giảm bớt gánh nặng cho các công ty đang cố gắng đạt được mục tiêu phát thải trong thời gian ngắn và bổ sung thêm các biện pháp khuyến khích thị trường để giảm lượng khí thải carbon nhanh hơn.
Các tổ chức có hoạt động giảm lượng carbon có trong khí quyển, chẳng hạn bằng cách trồng thêm cây xanh hoặc đầu tư vào năng lượng tái tạo, có khả năng đưa ra các khoản bù đắp carbon. Việc mua các khoản bù đắp này là tự nguyện. Bằng cách mua các khoản bù đắp carbon này, các công ty có thể giảm đáng kể lượng CO 2 mà họ thải ra hơn nữa.
Thị trường tín chỉ carbon là một thị trường nơi các doanh nghiệp, tổ chức có thể mua hoặc bán tín chỉ carbon. Các doanh nghiệp có lượng phát thải khí nhà kính vượt quá giới hạn được phép có thể mua tín chỉ carbon từ các doanh nghiệp khác hoặc từ các dự án giảm thiểu/loại bỏ khí thải nhà kính.
Tại sao thị trường tín chỉ carbon là giải pháp cho khủng hoảng môi trường?
Khi nói đến việc bán tín chỉ carbon trên thị trường carbon, có hai thị trường riêng biệt:
- Thị trường được quản lý: Mỗi công ty hoạt động theo chương trình mua bán phát thải sẽ được cấp một số tín chỉ carbon nhất định mỗi năm. Một số công ty này tạo ra lượng khí thải ít hơn số tín chỉ họ được phân bổ, mang lại cho họ thặng dư tín chỉ carbon. Một số công ty lại tạo ra nhiều khí thải hơn số tín chỉ họ nhận được mỗi năm. Các công ty này đang tìm cách mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng khí thải của họ.
- Thị trường tự nguyện: Là nơi các doanh nghiệp và cá nhân mua tín chỉ theo ý mình để bù đắp lượng khí thái carbon của họ
Việc tham gia vào chương trình mua bán phát thải thường không phải là tự nguyện. Các công ty cần phải tuân thủ các giới hạn tín chỉ carbon do cơ quan quản lý đặt ra. Khi ngày càng có nhiều quốc gia áp dụng các chương trình mua bán phát thải, các công ty ngày càng có nhu cầu tham gia vào các chương trình tín chỉ carbon.
Tín chỉ carbon cố tình tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp. Đổi lại, các chương trình mua bán phát thải tốt nhất sẽ cung cấp một khuôn khổ rõ ràng để giảm lượng khí thải carbon. Tất nhiên, không phải tất cả các chương trình đều được tạo ra như nhau, nhưng ở mức tốt nhất, tín chỉ carbon có tác động rõ ràng đến tổng lượng khí thải carbon.
Bù đắp carbon là một thị trường tự nguyện.Không có quy định nào bắt buộc các công ty phải mua bù đắp carbon. Thị trường carbon tự nguyện để bù đắp nhỏ hơn thị trường tuân thủ nhưng dự kiến sẽ tăng trưởng lớn hơn nhiều trong những năm tới. Nó dành cho các cá nhân, công ty và tổ chức khác muốn giảm hoặc loại bỏ lượng khí thải carbon của họ nhưng không nhất thiết phải tuân theo luật pháp.
Người tiêu dùng có thể mua khoản bù đắp cho lượng khí thải từ một hoạt động phát thải cao cụ thể, chẳng hạn như một chuyến bay dài hoặc mua khoản bù đắp một cách thường xuyên để loại bỏ lượng khí thải carbon đang diễn ra của họ.
Thị trường carbon tự nguyện là nơi nhiều công ty như Apple, Stripe, Shell và British Petroleum đang tích cực tìm cách bù đắp dấu ấn của họ. Đây là lĩnh vực chín muồi nhất để tăng trưởng.
Tín chỉ carbon thường được giao dịch trên thị trường tuân thủ carbon. Các kế hoạch bắt buộc nhằm hạn chế lượng khí nhà kính có thể thải ra đã tăng nhanh và cùng với chúng một thị trường tuân thủ carbon rời rạc đang phát triển.
Có vô số cách để các công ty bù đắp lượng khí thải carbon. Một số phương pháp phổ biến thường đủ tiêu chuẩn được coi là dự án bù đắp:
- Đầu tư vào năng lượng tái tạo bằng cách tài trợ cho các dự án sản xuất điện gió, thủy điện, địa nhiệt và năng lượng mặt trời hoặc chuyển sang các nguồn năng lượng đó bất cứ khi nào có thể.
- Thu giữ carbon từ khí quyển và sử dụng nó để tạo ra nhiên liệu sinh học, khiến nó trở thành nguồn nhiên liệu trung hòa carbon.
- Thúc đẩy tái sinh rừng thông qua các dự án trồng cây và tái trồng rừng.
Đối với nhiều nhà đầu tư, việc bù đắp lượng carbon là một cách để giảm thiểu lượng khí thải carbon của chính họ và sống theo lối sống thân thiện với môi trường. Quy mô của thị trường và nhu cầu bù đắp carbon ngày càng tăng cho thấy rằng các công ty sản xuất tín chỉ carbon có tiềm năng tăng trưởng quy mô lớn trong những thập kỷ tới.
Chính phủ đang đặt ra giới hạn lớn về phát thải khí nhà kính, có nghĩa là các công ty sẽ phải điều chỉnh lại hoạt động của mình để giảm lượng khí thải nhiều nhất có thể. Những loại không thể loại bỏ sẽ phải được tính toán thông qua việc mua tín chỉ carbon.
Thị trường tín chỉ carbon có một số ưu điểm như sau:
- Khuyến khích giảm phát thải khí nhà kính: Thị trường tín chỉ carbon tạo ra cơ chế kinh tế để khuyến khích các doanh nghiệp giảm phát thải khí nhà kính. Các doanh nghiệp có thể tiết kiệm chi phí bằng cách giảm phát thải khí nhà kính và bán tín chỉ carbon dư thừa cho các doanh nghiệp khác.
Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất xi măng có thể giảm phát thải khí CO2 bằng cách sử dụng công nghệ mới. Việc giảm phát thải này sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mua nhiên liệu và điện. Doanh nghiệp có thể bán tín chỉ carbon tương ứng cho các doanh nghiệp khác có lượng phát thải vượt quá giới hạn được phép.
- Tạo ra nguồn tài chính cho các dự án giảm thiểu khí thải: Thị trường tín chỉ carbon tạo ra nguồn tài chính cho các dự án giảm thiểu khí thải, chẳng hạn như dự án trồng rừng, dự án sử dụng năng lượng tái tạo.
Các dự án này có thể bán tín chỉ carbon cho các doanh nghiệp có nhu cầu. Nguồn tài chính này sẽ giúp các dự án tiếp tục hoạt động và phát triển.
- Tăng cường hợp tác quốc tế: Thị trường tín chỉ carbon có thể giúp thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc giảm thiểu khí thải nhà kính. Các doanh nghiệp có thể mua hoặc bán tín chỉ carbon từ các doanh nghiệp ở các quốc gia khác.
Việc mua bán tín chỉ carbon giữa các quốc gia sẽ giúp các quốc gia có thể chia sẻ trách nhiệm trong việc giảm phát thải khí nhà kính.
Thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam
Thị trường tín chỉ carbon có thể là một cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và phát triển kinh tế bền vững. Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển các dự án giảm thiểu khí thải, chẳng hạn như dự án trồng rừng, dự án sử dụng năng lượng tái tạo.
Một số thách thức của thị trường tín chỉ carbon
Thị trường tín chỉ carbon cũng có một số thách thức cần được giải quyết, bao gồm:
- Tính minh bạch: Cần có các cơ chế giám sát và kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo rằng các tín chỉ carbon được phát hành là chính xác và hợp lệ. Nếu không có tính minh bạch, thị trường tín chỉ carbon có thể bị thao túng và dẫn đến việc giảm hiệu quả của các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính.
- Giá cả: Giá cả của tín chỉ carbon có thể dao động rất lớn, tùy thuộc vào cung và cầu. Điều này có thể khiến việc xác định giá trị của các dự án giảm thiểu khí thải trở nên khó khăn.
- Tính khả thi: Việc phát triển các dự án giảm thiểu khí thải có thể tốn kém và phức tạp. Điều này có thể khiến các doanh nghiệp và tổ chức gặp khó khăn trong việc tham gia thị trường tín chỉ carbon.
- Tính công bằng: Thị trường tín chỉ carbon có thể dẫn đến tình trạng các quốc gia phát triển có thể mua tín chỉ carbon từ các quốc gia đang phát triển để bù đắp cho lượng phát thải của mình. Điều này có thể gây ra bất công cho các quốc gia đang phát triển, những quốc gia đang phải gánh chịu nhiều hậu quả của biến đổi khí hậu.
Tín chỉ carbon là một công cụ quan trọng trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, thị trường tín chỉ carbon cũng có một số thách thức cần được giải quyết. Việt Nam cần sớm triển khai thị trường carbon một cách minh bạch, hiệu quả và công bằng để góp phần vào nỗ lực chung của thế giới trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.
